Phân tích Vội Vàng học sinh giỏi – Xuân Diệu

“Tôi muốn tắt nắng đi
  Cho màu đừng nhạt mất;
  Tôi muốn buộc gió lại
  Cho hương đừng bay đi.”

Muốn “tắt nắng”, muốn “buộc gió”, thật là những ham muốn kỳ dị, chỉ có ở thi sĩ. Nhưng làm sao cưỡng được quy luật, làm sao có thể vĩnh viễn hóa được những thứ vốn ngắn ngủi mong manh ấy? Những khát khao “phi lí” ấy lại tạo nên một cái tôi cực kỳ ấn tượng và lôi cuốn. Tác giả không dùng đại từ “ta” mà lại dùng “tôi” như để khẳng định mình, khẳng định khát khao cháy bỏng “đoạt” lấy thiên nhiên đất trời. Xuân Diệu muốn cưỡng lại quy luật của tự nhiên, những vận động của đất trời. Đó là tiếng nói của cái tôi đầy kiêu hãnh với khát vọng mãnh liệt lạ lùng, cho thấy tầm vóc của con người muốn vươn lên để có thể ngang tầm với tạo hóa. Thiên đường – mùa xuân ấy mang bao nhiêu vẻ đẹp: sức sống của vạn vật đều rộn ràng tươi thắm, nảy nở rất trẻ trung.

Tình yêu cuộc sống này tràn ngập trong huyết mạch của nhà thơ và nhà thơ nhận thấy cuộc sống nơi mình đang sống như một thiên đường:

“Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì,
Này đây lá của cành tơ phơ phất

Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi sáng sớm thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.”

Đó là một bức tranh mùa xuân đầy ánh sáng , mới mẻ, tinh khôi, đầy âm thanh tình tứ. Mùa xuân là mùa của cây cối đâm trồi, nảy lộc, mùa của sự sinh sôi và hạnh phúc tràn đầy. Khu vườn xuân trong bài thơ cũng “vội vàng” dâng toả sắc hương, trao mật ngọt. Ong bướm rộn ràng bởi những đoá hoa xuân khoe sắc thắm nổi bật giữa đồng nội xanh rì. Cành tơ phơ phất đang vươn những chồi búp nõn nà trong bức tranh xuân. Ánh sáng bình minh toả mà hồng đào, bừng hé. Chim yến, chim oanh đang rộn ràng hát những bản tình ca mùa xuân. Điệp ngữ: “Này đây” lặp bốn lần là tiếng reo vui đầy kinh ngạc của tác giả vì liên tiếp phát hiện ra những vẻ đẹp kì lạ của cuộc sống. “Tháng giêng” là khởi đầu của một năm, khởi đầu của mùa xuân – mùa xuân tươi non mơn mởn là biểu tượng vẻ đẹp cuộc sống. Hình ảnh “cặp môi gần” gợi làn môi tươi hồng của thiếu nữ đang hé mở đợi chờ. Khác với các nhà thơ khác thường lấy thiên nhiên là chuẩn cho mọi vẻ đẹp thì Xuân Diệu lại lấy con người giữa mùa xuân, tuổi trẻ, tình yêu làm chuẩn mực. Vì thế nên tháng Giêng như tràn trề nhựa sống, mơn mởn da thịt bởi xuân hồng.

Thế giới này được Xuân Diệu cảm nhận bằng cả sự tinh vi nhất của một hồn yêu đầy ham muốn, nên sự sống cũng hiện ra như một thế giới đầy xuân tình. Sở dĩ Xuân Diệu có những mong muốn và khao khát như thế bởi tác giả là một thi sĩ có hồn thơ nhạy cảm đặc biệt trước bước đi của thời gian. Và Xuân Diệu khẳng định:

“Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.”

Khác với những quan niệm cũ cho rằng “xuân vẫn tuần hoàn” thì đối với Xuân Diệu:

“Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!

Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời.”

Tương ứng với mùa xuân là con người, là tôi. Thời gian là thước đo tuổi trẻ. Thời gian sẽ một đi không trở lại, vì vậy tuổi trẻ cũng như thế. Làm chi có sự tuần hoàn cơ chứ ! Trong cái mênh mông của đất trời, cái vô tận của thời gian, sự có mặt của con người thật là ngắn ngủi, hữu hạn.

“Mùi tháng năm đền rớm vị chia phôi
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt…”

Cái tinh tế của Xuân Diệu thể hiện ở chỗ: cảm nhận đuợc sự phai tàn khi vạn vật còn đang ở độ mơn mởn. Thi sĩ thấy như ngọn gió lướt qua tất cả. Lúc tạo vật đang ở thời tươi cũng là lúc phải đối diện với sự phai tàn sắp sửa. Thời gian như có mùi, có vị chia phôi chất chứa. cả đất trời, sông núi đều cất lên âm thanh của sự chia ly, tiễn biệt. Vạn vật đang than thở, ngậm ngùi, đưa tiễn phần đời của chính nó. Tất cả khiến nhà thơ cảm thấy hụt hẫng, tiếc nuối.

Không thể buộc gió, không thể tắt nắng, cũng không thể cầm giữ được thời gian, thì chỉ có cách thực tế nhất là chạy đua với thời gian, là phải tranh thủ sống:

“Chẳng bao giờ, ôi ! Chẳng bao giờ nữa…”

Nếu như ở hai khổ thơ đầu, Xuân Diệu nói về ttình yêu thiết tha với thiên đuờng nơi trần thế của mình hay ở khổ thơ thứ ba tác giả đưa ra một quan niệm mới mẻ về thời gian: mùa xuân đi là mùa xuân không quay trở lại, lấy  con nguời giữa tuổi trẻ làm chuẩn cho mọi vể đẹp thì ở khổ thơ thứ tư lại là lời giục giã sống vội vàng, cuống quýt của tác giả. Mở đầu khổ thơ, Xuân Diệu viết: “Mau đi thôi mùa chưa ngả chiều hôm!”. Đây là lời giục giã sống vội vàng, sống sao cho có ý nghĩa khi còn trẻ bởi thời gian sẽ trôi qua rất nhanh. Và ở đây, Xuân Diệu đã gợi ra một cách sống, một quan niệm sống tích cực hơn: sống hết mình từng giây, sống tận hiến và tận hưởng cuộc sống bằng các giác quan, sống hết mình ở thời tươi đẹp nhất. Ở đoạn thơ cuối, tác giả đã sử dụng một loạt động từ tăng tiến để thể hiện cảm xúc mãnh liệt của mình:

“Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều”

Nếu như ở phần đầu bài thơ, tác giả xưng “tôi” để bộc bạch, giãi bày tâm trạng thì ở khổ thơ cuối, tác giả lại xưng “ta” để tự mình đối diện với cự sống trên trần gian. Tất cả đều thể hiện sự gấp gáp, cuống quýt, vồ vập. Xuân Diệu muốn ôm giữ lấy những vẻ đẹp non tươi của cuộc sống đang diễn ra: sự sống bắt đầu mơn mởn, mây đưa, gió lượn,…để nó khỏi trôi đi nhưng dù ôm chặt mà vẫn không thể giữ được trọn vẹn. Trái tim yêu của Xuân Diệu như muốn rộng ra chứa hết cả vũ trụ. Tất cả đều thúc đẩy một quan niệm sống hối hả, vồ vập, cuống quýt.

Vội vàng thể hiện một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Biết quý trọng thời gian, biết quý trọng tuổi trẻ, biết sống cũng là để yêu; tình yêu lứa đôi, tình yêu tạo vật. Và bài thơ là nhịp đập gấp gáp trước “thanh sắc trần gian” một ngày xuân của một trái tim chưa bao giờ chán sống.

Cảm giác của người đọc khi đọc bài thơ có thể là sự hoài niệm, tiếc nuối, hoặc đôi lúc là sự trống rỗng khi cảm nhận được sự tạm dừng của một mùa xuân tràn đầy sức sống và hy vọng. Bài thơ cũng là lời cảm tạ và tri ân của tác giả đối với sự đẹp đẽ của thế giới xung quanh, những điều tuyệt vời trong cuộc sống và tình yêu.

Với những lời thơ rất tinh tế và sâu sắc, “Vội Vàng” là một tác phẩm nghệ thuật đẹp và cảm động, mang đến cho người đọc những suy nghĩ về giá trị của thời gian, sự đau khổ khi đối mặt với sự mất mát và hy vọng về sự sống đầy đủ trong tương lai.

Trong bài thơ, tác giả thể hiện sự lo lắng và ám ảnh về thời gian trôi đi quá nhanh. Nhân vật trong bài thơ cảm thấy như mình đang sống quá vội vàng, quá đỗi nôn nóng, vội vàng muốn ôm trọn lại toàn bộ sự sống đang bắt đầu mơn mởn trước mắt mình.

Bài thơ đầy tính triết lý, gợi lên trong người đọc sự suy tư về ý nghĩa của cuộc đời, cùng với những cảm xúc, tâm trạng và mong muốn chân thật của con người. Có thể nói, bài thơ “Vội vàng” mang đến cho người đọc những cảm xúc sâu sắc về cuộc sống, nhắc nhở chúng ta phải sống và trân trọng mỗi khoảnh khắc đáng quý mà cuộc đời mang lại.

Khổ thơ đầu tiên:

“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.”

Các câu thơ này thể hiện sự khao khát của con người muốn giữ lại những điều đẹp đẽ trong cuộc sống, không muốn chúng phai màu hay tan biến. Nắng, màu sắc, hương thơm là những thứ tạo nên vẻ đẹp của cuộc sống, tác giả mong muốn giữ lại những điều này để tạo nên một cuộc sống trọn vẹn và đầy đam mê.

Khổ thơ thứ hai:

“Của ong bướm này đây tuần trăng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si.
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;
Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
Tôi sung sướng.”

Các câu thơ trong khổ thơ này miêu tả sự đẹp và hạnh phúc trong cuộc sống. Những thứ tưởng chừng như bình dị nhưng lại tạo ra nhiều cảm xúc trong con người, như tình yêu, sự sung sướng, niềm vui, tình bạn. Xuân Diệu cũng muốn nhấn mạnh rằng những điều đẹp trong cuộc sống có thể được tìm thấy khắp nơi, không chỉ trong những điều xa hoa.

Khổ thơ thứ ba:

“Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.
Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.”

Trong khổ thứ tư của bài thơ, tác giả đã sử dụng hình ảnh của ánh sáng chớp mắt để miêu tả sự vui tươi của cuộc sống. Ông tả lại cảnh mỗi sáng sớm, thần vui luôn gõ cửa, tạo nên một khung cảnh tươi vui và đầy sức sống. Tuy nhiên, bản chất của ánh sáng chớp mắt là tạm thời, và nó sẽ mất đi nhanh chóng. Điều này cũng ám chỉ cho sự tạm thời của niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống.

Điều đáng tiếc là tác giả nhận thức được sự vội vàng của cuộc đời, và ông lo lắng rằng sự tàn phai sẽ đến rất nhanh. Ông muốn bắt giữ và duy trì sự tươi trẻ và niềm vui, nhưng lại biết rằng điều đó không thể nào kéo dài được mãi mãi.

Ở khổ thứ năm, tác giả sử dụng hình ảnh của tháng giêng để miêu tả sự trẻ trung và hạnh phúc. Tháng giêng thường được coi là thời điểm đầu tiên của năm mới, là thời gian của sự khởi đầu và hy vọng. Tác giả miêu tả rằng tháng giêng “ngon như một cặp môi gần” và ông cảm thấy “sung sướng”. Tuy nhiên, ngay sau đó, ông lại nhắc nhở mình rằng cuộc đời là vội vàng và tất cả sẽ kết thúc một cách nhanh chóng.

Khổ thứ sáu của bài thơ tập trung vào việc miêu tả những sự thay đổi của thời gian. Tác giả dùng hình ảnh của gió và chim để miêu tả sự phai tàn và thay đổi của cuộc sống. Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc, nhưng đột nhiên lại đứt tiếng reo thi. Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi, có lẽ vì chúng sợ rằng sẽ phai tàn và sắp phải bay đi. Tất cả những gì chúng ta cảm nhận và yêu thương trong cuộc sống đều tạm thời và sẽ phai nhạt dần theo thời gian.

Cuối cùng, bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu là một tác phẩm đầy tình cảm và sâu sắc, tả lại nỗi niềm tiếc nuối của người viết khi nhìn thấy sự trôi qua của thời gian và tuổi trẻ. Tác giả lên tiếng về mối quan hệ phức tạp giữa thời gian và sự sống, nhấn mạnh rằng mỗi khoảnh khắc của sự sống đều quan trọng, và chúng ta nên sống hết mình trong từng khoảnh khắc đó.

Ngoài ra, bài thơ cũng thể hiện sự tình cảm sâu sắc của tác giả đối với thiên nhiên và vẻ đẹp của thế giới xung quanh. Tác giả sử dụng những hình ảnh đầy màu sắc để miêu tả những cảm xúc của mình, và từng chi tiết đều được sắp xếp một cách tỉ mỉ để tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp về tình yêu và sự sống.

Trong bài thơ, Xuân Diệu đã sử dụng nhiều phương tiện thể hiện cảm xúc, như tả cảnh, sử dụng đối lập, thể hiện suy tư, mường tượng… để giúp người đọc hiểu sâu hơn về tình cảm của tác giả. Bài thơ “Vội vàng” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật về tình yêu, mà còn là một tác phẩm về sự trân trọng cuộc sống và những giá trị thật sự trong cuộc đời.

Ở khổ thơ cuối cùng này, tác giả muốn tả lại sự khao khát của mình với mùa xuân. Tác giả mong muốn được sống đầy trọn vẹn với cuộc sống mới bắt đầu, thưởng thức sự tươi trẻ và đầy sức sống của mùa xuân. Người viết muốn ôm trọn sự sống mới bắt đầu của mùa xuân, được say đắm trong gió, mây, hoa, cỏ, bướm và tình yêu. Tác giả muốn thể hiện sự yêu đời, sự tôn vinh cuộc sống, cùng với sự kiêu hãnh, tình yêu tự do của người trẻ.

Những cảm xúc này được tác giả tả rất sinh động, tràn đầy sức sống, với những từ ngữ tươi sáng, tươi mới như “cánh bướm”, “tình yêu”, “mây”, “gió lượn”, “hôn nhiều”, “non nước”, “cây”, “cỏ rạng”, “ánh sáng”,…

Đồng thời, khổ thơ cuối cũng đầy bi thương, cảm thương, khi tác giả chấp nhận rằng cuộc sống và mùa xuân đều sẽ qua đi, mất đi. Sự tàn nhẫn của thời gian đã khiến cuộc sống trở nên vô nghĩa và tác giả tỏ ra rất buồn bã, hối tiếc, khi thời gian trôi qua quá nhanh và không cho phép người ta sống đủ trọn vẹn một mùa xuân. Nhưng tác giả lại tràn đầy nghị lực, ý chí, khi anh muốn cắn vào xuân hồng, sống đầy tràn với mọi điều mới mẻ, hạnh phúc, cảm thấy sự sống đang dâng trào trong tâm hồn mình. Từ đó, ta có thể thấy được rõ ràng sức mạnh của tình yêu đời, sức sống, niềm tin, tình yêu tự do và sự kiêu hãnh của người trẻ được thể hiện trong bài thơ “Vội Vàng” của Xuân Diệu.

Bên cạnh đó, trong khổ thơ cuối cùng của bài thơ “Vội vàng”, tác giả Xuân Diệu cũng thể hiện sự tiếc nuối và nhớ nhung về thời gian trẻ trung và tuổi thanh xuân đang qua đi một cách vội vã. Ông nhìn thấy tình yêu và cuộc sống như một mùa xuân đang vụt qua nhanh chóng, và đôi khi ta không có đủ thời gian để tận hưởng nó. Sự đau khổ và tiếc nuối của tác giả được thể hiện qua những câu thơ cuối cùng:

“Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa…
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”

Tác giả mong muốn tận hưởng cuộc sống và yêu đời trong những tháng ngày còn lại, trước khi thời gian qua đi và tuổi trẻ và thanh xuân biến mất mãi mãi. Bài thơ “Vội vàng” không chỉ là một bài thơ về tình yêu, mà còn là một lời nhắc nhở về giá trị của thời gian, sự quý giá của cuộc sống và tình yêu, và sự vội vàng của con người trong việc tận hưởng những giá trị đó.

Bài thơ thể hiện tình yêu đối với sự sống và sự đẹp đẽ trong tự nhiên, nhưng cũng đánh dấu sự sợ hãi của con người trước sự thay đổi và tuổi già. Tuy nhiên, đồng thời nó cũng gợi lên ý nghĩa của việc tận hưởng cuộc sống mỗi ngày, và không để những thứ đẹp nhất trong cuộc sống trôi qua mà không được trải nghiệm.

“Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại.”

Đầu tiên, Xuân Diệu sử dụng kỹ thuật tu từ tinh tế và hình ảnh tươi sáng của mùa xuân để tạo ra một khung cảnh lãng mạn nhưng đầy buồn bã. Trong khổ thơ này, ông biểu hiện sự tiếc nuối và lo sợ trước thời gian trôi qua và tình yêu đang trôi đi. Bằng cách sử dụng các từ ngữ rất rõ ràng, ông thể hiện được tâm trạng của một người đang ngập trong niềm buồn và sự lo sợ về tương lai.

Thứ hai, khổ thơ này cũng phản ánh tư tưởng của Xuân Diệu về thời gian và sự sống. Ông cho rằng thời gian trôi qua quá nhanh và người ta không thể níu giữ được tuổi trẻ. Điều này khiến cho cuộc đời trở nên ngắn ngủi hơn, và sự sống trở nên thiếu ý nghĩa hơn. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng một người có thể tìm thấy ý nghĩa của cuộc đời trong những thời khắc đẹp như mùa xuân.

Tóm lại, khổ thơ 2 trong bài thơ “Vội Vàng” của Xuân Diệu là một phần quan trọng trong việc tạo nên tâm trạng u buồn, lo sợ trước thời gian và đồng thời cũng là lời nhắc nhở cho mọi người hãy tận hưởng cuộc sống và tìm thấy ý nghĩa của nó trong những thời khắc đẹp nhất.